The Big Five Personality Traits

2.1.2 Τα πέντε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας (The Big Five personalities traits)

1. Εξωστρέφεια.

Η εξωστρέφεια είναι ένα από τα πιο αξιοπρόσεκτα και εμφανή χαρακτηριστικά της προσωπικότητας (Funder, 1995) και ένα από τα λίγα που οι ερευνητές συμφωνούν ότι παρέχει «συνεπείς και αξιόπιστες πληροφορίες» (Jonassen and Grabowski, 1993, p. 367). Στην αρχική τους θεωρία από βιολογικής άποψης, η εξωστρέφεια σχετίζεται με τον βαθμό της αναστολής και της διέγερσης που υπάρχουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Στο ερωτηματολόγιο του μοντέλου των πέντε παραγόντων το NEO-PI-R (NEO Personality Inventory-Revised), οι χωρίζουν κάθε ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας σε έξι επιπλέον πλευρές κάθε μια από τις οποίες αποτελεί ένα υποεπίπεδο του χαρακτηριστικού. Για την εξωστρέφεια αυτές οι πτυχές είναι :Ζεστασιά, κοινωνικότητα, αυτοπεποίθηση, ζωτικότητα, ενθουσιασμός και θετική ενέργεια. Παρακάτω περιγράφονται πιο αναλυτικά τα χαρακτηριστικα της εξωστρέφεια-εσωστρέφειας:

Ο τυπικός εξωστρεφής είναι κοινωνικός, του αρέσουν τα πάρτυ, έχει πολλούς φίλους, χρειάζεται ανθρώπους για να μιλάει και δεν του αρέσει να διαβάζει ή να μελετά μόνος του. Είναι ενθουσιώδης, αρπάζει τις ευκαιρίες, ενεργεί με την παρόρμηση της στιγμής και γενικά είναι παρορμητικό άτομο. Είναι λάτρης της φάρσας, έχει πάντα μια έτοιμη απάντηση, είναι ανέμελος, χαλαρός, αισιόδοξος και του αρέσει η αλλαγή. Προτιμά να εξελίσσεται και να κάνει καινούργια πράγματα, τείνει να είναι επιθετικός και να χάνει εύκολα την ψυχραιμία του, γενικά δεν μπορει να ελέγξει εύκολα τα συναισθήματα του και δεν είναι πολύ αξιόπιστο άτομο.

Ο τυπικός εσωστρεφής είναι ένα ήσυχο άτομο, λάτρης των βιβλίων περισσότερο και όχι των ανθρώπων,επιφυλακτικός και απόμακρος στους μη στενούς του φίλους. Έχει την τάση να προγραμματίζει το μέλλον, σκέφτεται την κάθε του κίνηση και δεν του αρέσουν οι παρορμητικές κινήσεις. Δεν είναι ενθουσιώδης, αντιμετωπίζει τα πράγματα της καθημερινής ζωής με μεγάλη σοβαρότητα και θέλει έναν καλά οργανωμένο τρόπο ζωής. Κρατά τα συναισθήματα του υπό έλεγχο, σπάνια συμπεριφέρεται με επιθετικό τρόπο και δεν χάνει εύκολα την ψυχραιμία του. Είναι αξιόπιστος, κάπως απαισιόδοξος και δίνει μεγάλη σημασία στις ηθικές αξίες.

2. Νεύρωση

Η νεύρωση και η εξωστρέφεια ως εξαιρετικά σημαντικές διαστάσεις  και αποτελούν τον πυρήνα στις περιγραφές της προσωπικότητας (Eysenck and Eysenck, 1964, σ. 5). Όπως και η εξωστρέφεια, οι θεωρούν ότι η νεύρωση είναι κληρονομική και συνδέεται στενά με το βαθμό προδιάθεσης του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Περιγράφουν το χαρακτηριστικό ως:

[…] το υψηλά νευρωτικό άτομο έχει πολύ άγχος, ανησυχία, κυκλοθυμική διάθεση και συχνά κατάθλιψη. Κοιμάται άσχημα και υποφέρει από διάφορες ψυχοσωματικές διαταραχές. Είναι υπερβολικά συναισθηματικό άτομο, αντιδρά πολύ έντονα σε κάθε είδους ερέθισμα και δυσκολεύεται να συνέλθει μετά από κάποια έντονη συναισθηματικά εμπειρία. Οι ισχύρες συναισθηματικές αντιδράσεις του συγκρούονται με τη σωστη συμπεριφορά του κάνοντας τον να αντιδρά παράλογα και μερικές φορές με άκαμπτο τρόπο. αν το υψηλα νευρωτικό άτομο έπρεπε να περιγραφεί με μια λέξη θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι πεσιμιστής. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η ενασχόληση του με πραγματα που μπορεί να πάνε στραβά και ένα έντονο άγχος γύρω από αυτά τα πράγματα. Το σταθερό (μη νευρωτικό άτομο) από την άλλη μεριά ανταποκρίνεται συναισθηματικά με αργούς ρυθμούς και πιο αδύναμα και επανέρχεται εύκολα μετά από μια έντονη συναισθηματικά κατάσταση. Είναι γενικά ήρεμο άτομο, χαλαρό και ελέγχει τα συναισθηματά του.

Ερμηνεύοντας την νεύρωση οι υποστηρίζουν ότι σχετίζεται με την ψυχολογική ευημερία αναφερόμενοι στην προηγούμενη εργασία τους η οποία έδειξε ότι κάθε μια από τις έξι πτυχές της αρνητική επίδραση στη ζωή του ατόμου. Οι έξι πτυχές της νεύρωσης είναι: άγχος, επιθετικότητα, εχθρότητα, κατάθλιψη, αυτοσυνείδηση, παρορμητικότητα και τρωτότητα

3. Ευσυνειδησία

Σύμφωνα με το μοντέλο των πέντε παραγόντων η ευσυνειδησία θεωρείται μια συνεχής διάσταση της προσωπικότητας παρά ένα απόλυτο χαρακτηριστικό του ατόμου. η ευσυνειδησία σχετίζεται με τον έλεγχο των παρορμήσεων αλλά δεν πρέπει να συγχέεται με τα προβλήματα ελέγχου που συνδέονται με άλλα χαρακτηριστικά όπως η υψηλή εξωστρέφεια ή η υψηλή νεύρωση.

Οι έξι πτυχές της ευσυνειδησίας είναι οι εξής: ικανότητα, οργάνωση, αίσθηση του καθήκοντος, κυνήγι επιτυχίας,  αυτοπειθαρχία, περίσκεψη.

Η ευσυνειδησία σχετίζεται με το πώς χειριζόμαστε την εργασία μας. Ο ευσυνείδητος είναι αυτοπειθαρχημένος, αξιόπιστος, οργανωτικός και εργασιομανής. Βάζει στόχους τους οποίους ακολουθεί πιστα και τους ολοκληρώνει. Αντίθετα ο ασυνείδητος είναι αναποτελεσματικός, χαλαρός και απρόσεκτος. Δεν σχεδιάζει πράγματα και κυνηγά τους στόχους του με μια ευέλικτη προσέγγιση.

4. Τερπνότητα

Η τερπνότητα εκφράζει την τάση να είναι κάποιος ευχάριστος και άνετος σε κοινωνικές καταστάσεις. Στη σύγχρονη ψυχολογία της προσωπικότητας, η τερπνότητα είναι μία από τις πέντε σημαντικότερες διαστάσεις της δομής της προσωπικότητας η οποία αντανακλά τις ατομικές διαφορές στη συνεργασία και την κοινωνική αρμονία. Οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται από υψηλή τερπνότητα δείχνούν κατανόηση, είναι διακριτικοί, φιλικοί, γενναιόδωροι, και χρήσιμοι. Έχουν επίσης μια αισιόδοξη άποψη για την ανθρώπινης φύσης. Έχουν την τάση να πιστεύουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι έντιμοι, αξιοπρεπείς και αξιόπιστοι.

Τα άτομα με χαμηλή τερπνότητα ενδιφέρονται λιγότερο για το καλό των άλλων και δείχνουν λιγότερη ενσυναίσθηση. Ως εκ τούτου αυτά τα άτομα, είναι λιγότερο πιθανόν να βγουν από το προγραμμα τους για να βοηθήσουνε τους άλλους. Συχνά χαρακτηρίζονται από σκεπτικισμό σχετικά με τα κίνητρα των άλλων ανθρώπων με αποτέλεσμα την καχυποψία και την εχθρότητα. Επίσης έχουν την τάση να ανταγωνίζονται παρά συνεργάζονται.

Τα υποχαρακτηριστικά που συνδέονται με την τερπνότητα είναι: εμπιστοσύνη, ευθύτητα, αλτρουισμός, σεμνότητα, υποχωρητικότητα και ιδεαλισμός.

5. Άνοιγμα  προς νέες εμπειρίες

Σύμφωνα με το «Big Five» μοντέλο προσωπικότητας ένα άτομο που είναι ανοικτό προς νέες εμπειρίες δέχεται νέες σκέψεις, ιδέες και αλλαγές, είναι δημιουργικό, διορατικό και περιέργο. Τα άτομα με αυτό το χαρακτηριστικό έχουν φιλελευθερες πολιτικές απόψεις, αγαπούν τις επαναστάσεις, απολαμβάνουν την πολυπλοκότητα των πραγμάτων και αναζητούν λύσεις. Σε αντίθεση,οι  μη ανοικτοί σε νέες εμπειρίες τείνουν να είναι συμβατικοί και παραδοσιακοί στη συμπεριφόρά τους. Προτιμούν την ρουτίνα από τις νέες εμπειρίες και έχουν ένα στενό φάσμα ενδιαφερόντων. Όσον αφορά τις πολιτικές τους απόψεις είναι συντηρητικοί και μπορεί να υποστηρίζουν αυταρχικές και εθνοκεντρικές απόψεις.

Οι έξι πτυχές που απαρτίζουν αυτό το χαρακτηριστικό είναι: φαντασία, αισθητική, συναίσθημα, δράση, ιδέες, αξίες.

Αυτά τα 5 χαρακτηριστικά έχουν επανειλλημένα προκύψει μέσα από την εφαρμογή παραγοντικών αναλύσεων σε καταλόγους περιγραφικών επιθέτων που χρησιμοποιήθηκαν σε ερωτηματολόγια περιγραφής της Προσωπικότητας. Η βάση αυτών των παραγοντικών αναλύσεων είναι η Λεξικολογική Υπόθεση ότι οι πιο σχετικές ατομικές διαφορές κωδικοποιούνται στη γλώσσα και όσο πιο σημαντική είναι η διαφορά τόσο πιθανότερο είναι να εκφράζεται σαν μια μόνο λέξη. Κατά τα τελευταία 50 χρόνια το Big Five μοντέλο έχει γίνει πρότυπο στην ψυχολογία και πειράματα που έχουν χρησιμοποιήσει το Big Five έχουν δείξει ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας επηρεάζουν πολλές πτυχές της ατομικής συμπεριφοράς που σχετίζεται με την εργασία. Για παράδειγμα, η επιτυχία των περισσότερων διαπροσωπικών εργασιών εξαρτάται από τις προσωπικότητες των συμμετεχόντων και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας επηρεάζουν τις ηγετικές ικανότητες,την γενική απόδοση στην εργασία , τη στάση απέναντι στις μηχανές,την ικανότητα πωλήσεων, την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών και την ακαδημαϊκή επίδοση και το κίνητρο.